Hướng dẫn luật và cách chơi cờ tướng giỏi cho người mới bắt đầu

Cờ tướng luôn là một môn thể thao giải trí yêu thích của người cao tuổi ở Việt Nam, và luật chơi rất chặt chẽ. Chơi cờ tạo cho con người một tinh thần sảng khoái, là một môn giải trí văn minh dành cho mọi lứa tuổi. Trẻ em chơi cờ để phát triển tư duy, người trung niên thì minh mẫn.

Hiện nay ngoài cách chơi cờ tướng truyền thống bạn còn có thể chơi cờ tướng online, cờ tướng trực tuyến… Cùng Wheyshop tìm hiểu luật và cách chơi cờ tướng giỏi cho người mới nhé!

⇒ Tham khảo Whey Protein tăng cơ giảm mỡ đang khuyến mãi tại đây: https://wheyshop.vn/category/whey-protein-html

1. Cờ tướng là gì?

Cờ tướng (Tiếng Trung: 象棋), hay nó còn gọi là cờ Trung Hoa (Tiếng Trung: 中國象棋), là trò chơi trí tuệ dành cho hai người. Đây là loại cờ phổ biến nhất ở các quốc gia như Trung Quốc, Việt Nam, Đài Loan và Singapore, và nó thuộc cùng thể loại cờ với Cờ tướng, Shogi và Shogi. (1)

Trò chơi này mô phỏng một cuộc chiến giữa hai quốc gia và mục tiêu là bắt giữ vị tướng đối lập. Đặc điểm nổi bật của cờ tướng so với các trò chơi cùng họ là: quân được đặt ở giao điểm của hàng chứ không phải theo ô vuông, quân pháo phải nhảy qua quân khi bắt quân, và khái niệm sông và cung được thiết kế để hạn chế số lượng các mảnh. Giới hạn cho tướng, Sĩ và tượng.

→ Tham khảo bài viết: Billiard là gì? Bida có mấy loại và đặc điểm mỗi loại như thế nào?

2. Quy định bàn cờ và quân cờ tướng

Trước khi tìm hiểu cách chơi cờ tướng, chúng ta hãy cùng tham khảo một số quy định về bàn cờ và quân cờ dưới đây:

Bàn cờ tướng là một hình chữ nhật gồm 9 đường dọc và 10 đường ngang cắt nhau 90 độ. Một khoảng trống được gọi là dòng sông chạy ngang qua tâm bàn cờ, chia bàn cờ thành hai phần bằng nhau và đối xứng. Một cung cờ mỗi bên có một ô vuông gồm 4 ô vuông ở các hàng dọc 4, 5, 6 của hàng ngang cuối cùng ở mỗi bên, trong 4 ô này kẻ hai đường chéo.

Theo quy ước, khi bàn cờ được nhìn từ phía trước, mặt dưới có màu trắng (hoặc đỏ) và mặt trên có màu đen (hoặc xanh. Các đường thẳng đứng ở mặt trắng (đỏ) được đánh số từ 1 đến 9 từ phải sang trái. Các đường thẳng đứng ở bên màu đen (xanh) được đánh số từ 9 đến 1 từ phải sang trái.

Cách chơi cờ tướng luôn thắng? Bắt đầu mỗi ván cờ phải có 32 quân cờ, chia đều cho mỗi bên, gồm 16 quân trắng (đỏ) và 16 quân đen (xanh), tổng cộng có bảy loại quân. Mặc dù tên quân cờ của mỗi bên có thể được viết khác nhau (dùng chữ Hán), nhưng giá trị và nước đi của chúng hoàn toàn giống nhau.Bảy loại quân cờ có ký hiệu và số ở mỗi bên.

→ Tham khảo bài viết: Những động tác Karate cơ bản nhất cho người mới bắt đầu tập

3. Luật chơi cờ tướng

3.1. Nước đi trong cờ tướng

Để luyện tập được các cách chơi cờ tướng giỏi thì tìm hiểu về các Quân cờ cũng rất quan trọng. Chúng được đi theo luật sau:

• Quân tướng: Nước đi từng ô một, đi nước ngang hoặc dọc. Quân tướng luôn luôn phải ở trong phạm vi cung, không được quyền ra ngoài. “Cung” tức là hình vuông 3×3 được đánh dấu bởi lằn chéo hình chữ X.
• Quân sĩ: Nước đi xéo 1 ô mỗi nước. Quân sĩ luôn luôn phải ở trong cung như quân Quân tướng.
• Quân tướng: Nước đi chéo 2 ô (ngang 2, dọc 2) cho mỗi nước đi. Quân tướng chỉ được phép ở một bên của bàn cờ, không được quyền đi nước chuyển sang nửa bàn cờ của đối thủ. Nước đi của tượng sẽ không hợp lệ khi có một quân cờ nằm chắn giữa đường đi nước.
• Xe: Nước đi ngang hay dọc trên bàn cờ miễn là đừng bị quân khác cản đường từ đi nước đi nước đến đi nước đến.
• Mã: Nước đi ngang 2 dọc 1 ô (hay dọc 2 ô, ngang 1 ô) cho mỗi nước đi. Nếu có quân nằm ngay bên cạnh mã, cản đường ngang 2 (hay đường dọc 2), mã bị cản không được quyền đi nước đường đó.
• Pháo: Nước đi ngang, dọc giống như xe. Điểm khác biệt là nếu pháo muốn ăn quân, pháo phải nhảy qua đúng 1 quân nào đó. Khi không ăn quân, tất cả những đi nước từ chỗ đi nước đến chỗ đến phải không có quân cản.
• Chuột: (hay Tốt) đi nước một ô mỗi nước. Nếu chuột chưa vượt qua sông, nó chỉ có thể đi nước thẳng tiến. Khi đã vượt sông rồi, chuột có thể đi nước ngang 1 nước hay đi nước thẳng tiến 1 bước mỗi nước.
• Ăn quân: Khi quân đi nước chuyển đến 1 vị trí giữ bởi quân đối thủ, quân đối thủ bị ăn, bị lấy ra khỏi bàn cờ.
• Chống tướng: Hai quân tướng trên bàn không được quyền nằm trên cùng 1 cột dọc mà không có quân cản nào ở giữa. Nước đi để 2 quân tướng trong vị trí chống tướng là không hợp lệ.
• An toàn của tướng: Sau 1 nước đi, tướng của phe đi nước không được quyền để quân đối thủ ăn ngay trong nước tiếp. Những nước để tướng không an toàn là không hợp lệ.

3.2. Kết thúc trận đấu: 

Ván cờ kết thúc khi một trong những tình huống sau:

• Chiếu bí: Nếu một bên chiếu (bắt quân tướng), đối phương không có khả năng đỡ, một bên chiếu quân tướng thắng.
• Hết nước đi: Nếu một bên tới phiên đi nhưng không có nước hợp lệ để đi, một bên đó sẽ bị thua. Sau 120 nước đi của cả 2 một bên, mà ko có quân nào bị ăn thì hòa nhau. Cấm chiếu quân tướng liên tục 10 lần
• Ăn quân: Khi quân di chuyển đến 1 vị trí được giữ bởi quân đối phương, quân đối phương bị ăn, bị lấy ra khỏi bàn cờ.
• Chống Tướng: Hai quân tướng trên bàn không được nằm trên cùng 1 cột dọc mà không có quân cản nào ở giữa. Nước đi để 2 quân tướng trong vị trí chống quân tướng là không hợp lệ.
• Tổng thời gian toàn trận đấu: nếu để hết giờ trước đối phương người chơi sẽ bị xử thua.
• Thời gian cho một lượt đánh: mỗi lượt đánh có tối đa là 1 phút. Nếu hết giờ mà không đánh một quân cờ người chơi sẽ bị xử thua.

→ Tham khảo bài viết: Hướng dẫn học nhảy cha cha cha cho người mới bắt đầu

4. Các giai đoạn của một ván cờ

Các giai đoạn trong một ván cờ thường được ít người quan tâm đến nhưng nó lại có ảnh hưởng lớn đến cách chơi cờ tướng của bạn. Thông thường, người ta thường chia ván cờ thành ba giai đoạn: khai cuộc, trung cuộc và tàn cuộc.

Thông thường việc mở được tính trong 512 ván bài đầu tiên. Nghiên cứu mới cho thấy khai cuộc đóng một vai trò rất quan trọng trong xác suất thắng một ván cờ tướng. Trong cách chơi cờ tướng thì ta cần biết rằng phần mở đầu có thể đóng góp tới 40%, trong khi phần giữa trò chơi và phần cuối mỗi phần đóng góp 30%.

Có nhiều loại khai cuộc, nhưng nhìn chung, khai cuộc có thể chia thành hai loại : khai cuộc Pháo đầu và khai cuộc không Pháo đầu.

4.1. Khai cuộc Pháo đầu

Tên của phần mở đầu được đặt theo đường dẫn của phía sau, chỉ để đặt tên cho một số chính:

• Thuận Pháo
• Nghịch Pháo
• Bình phong mã
• Đơn đề mã
• Tam bộ hổ
• Điệp pháo
• Uyên ương pháo
• Quy bối pháo
• Thiên phong pháo

4.2. Khai cuộc không Pháo đầu

• Tiên nhân chỉ lộ
• Khởi mã cuộc
• Phi tượng cuộc
• Quá cung pháo
• Sĩ giác pháo
• Liễm pháo
• Khởi sĩ cuộc
• Tuần hà pháo
• Thiết hoạt xa

4.3. Trung cuộc

Cách chơi cờ tướng giỏi? Khai cuộc, tàn cuộc do có vị trí, số lượng quân cờ có thể quy chung về một số dạng chính nên người ta nghiên cứu, tổng kết được các dạng như trên. Còn ở trung cuộc, thế cờ lúc này theo kiểu “trăm hoa đua nở” nên chủ yếu vận dụng các chiến thuật chơi cơ bản như:

• Bắt đôi: cùng một lúc đuổi bắt hai quân.
• Nội kích: đánh từ phía trong.
• Kích thẳng vào Tướng.
• Tả hữu giáp công: kích vào cả hai cánh cùng một lúc.
• Chiếu tướng bắt quân.
• Điệu hổ ly sơn: làm cho một quân cờ hay Tướng phải rời vị trí của nó.
• Dẫn dụ: đây là đòn thu hút quân cờ đối thủ đến vị trí dễ bị công kích hay bị vây hãm, sau đó kết hợp với chiến thuật chơi bịt chắn lối đi, đường rút của đối thủ.
• Tạo ách tắc: dùng chiến thuật chơi thí quân cờ để gây ách tắc, hết đường cực của đối thủ.
• Ngăn trở, chia cắt: đòn này thường dùng cách thí quân cờ để làm sự liên lạc giữa các quân cờ bị cắt đứt.
• Khống chế: chiến thuật chơi này nhằm ngăn trở tầm hoạt động, sự cơ động của đối thủ.
• Dịch chuyển: chiến thuật chơi này chú ý đến sự linh hoạt của các quân.
• Bao vây.
• Trợ sức: các quân cờ trợ sức cho nhau để cùng chiếu.
• Vu hồi: đánh vòng từ phía sau.
• Qua lại: chiến thuật chơi này dùng để thủ thế hay công sát.
• Quấy nhiễu.
• Vây điểm diệt viện: vây chặt quân cờ nào đó của đối thủ rồi đánh quân cờ tới cứu viện.
• Nước đợi chờ: đi nước không có tác dụng để nhường đối thủ, làm đối thủ hết nước đi mà thua cờ.
• Giam quân: khi một bên chơi đang trong tình thế nguy hiểm, nhưng sử dụng một nước khéo léo giam quân cờ mạnh của đối thủ (có thể dùng cách thí quân), sau đó dùng các quân còn lại để gỡ bí.
• Vừa đi vừa chiếu lại.
• Vừa đi vừa trả đòn.

4.4. Trung tàn

Trung tàn là giai đoan chơi giữa Trung cuộc sắp chuyển sang giai đoạn chơi Tàn cuộc, ở giai đoạn chơi này hai bên thường bị mất một hay hai xe, khi hai người chơi đều đổi cả hai quân cờ xe thì các kỳ thủ thường gọi vui là Cờ đi bộ vì khi đó ván cờ sẽ chơi theo đường dài.

4.5. Tàn cuộc

Cách chơi cờ tướng dành cho người mới bắt đầu? Tàn cuộc là giai đoạn chơi tổng số quân cờ, đặc biệt là quân cờ tấn công (Xe, Pháo, Mã, Tốt) cả hai bên còn rất ít. Tàn cuộc chia làm ba loại, 

• Cờ tàn thực dụng loại cờ tàn mà thắng thua được các chuyên gia nghiên cứu, giải thích rõ ràng, 
• Cờ tàn thực chiến loài này đa biến phức tạp, thắng thua khó có thể phân định được rõ ràng, 
• Cờ tàn nghệ thuật loài này được gọi là Cờ thế nó cũng được coi là cờ tàn nhưng được sắp xếp các quân cờ thành những dạng độc đáo, thường có tính chất nghệ thuật cao.

4.6. Sát cuộc

Sát cuộc là một giai đoạn chơi kết thúc của ván cờ, khi người chơi sử dụng một hay nhiều quân cờ để chiếu hết (chiếu bí) tướng của đối thủ.

→ Tham khảo bài viết: Kỹ thuật đá cầu cơ bản dành cho người mới bắt đầu

5. Kinh nghiệm chơi cờ tướng nhanh giỏi 

5.1. Cách rèn luyện khi giao đấu cùng đối thủ trong ván cờ

• Bạn cần sử dụng quân xe của mình trong 5 nước đi đầu tiên.

Cách chơi cờ tướng cho người mới bắt đầu? Nếu bạn chơi Pháo Đầu và đối phương chơi Tượng Đi (tức là đặt Tượng vào cung), không cho hai Tốt của đối phương ở cột 3 và cột 7 tiến lên 1 bước. Vì nếu như vậy sẽ khiến 2 chú Mã của bạn khó tiến về phía trước. Ít nhất 1 trong 2 quân cờ ở cột 3 hoặc 7 phải tiến 1 bậc. Bạn nên gửi một quân Mã về phía trước trong khi quân kia giữ quân Tốt ở giữa.

Khi chơi Pháo đầu, thấy đối phương chỉ có 1 quân Mã ở hàng giữa (con còn lại bỏ đi hoặc bị ăn), nếu có thể, hãy dùng 1 quân Mã của mình để ăn quân Tốt ở giữa của đối phương. Lúc này, Mã của đối phương có khả năng ăn Mã của bạn, và sau đó bạn dùng pháo của mình để ăn Mã của đối phương (quân Tốt ở giữa của bạn là ngòi nổ của pháo).

Vì vậy, bạn lấy một quân Tốt và chiếm giữa. Khi khẩu pháo chiếm vị trí trung tâm, chiến thắng của bạn sẽ tăng thêm 10%.

• Chơi Pháo đầu và đối phương cũng chơi Pháo đầu: 

Cách chơi cờ tướng được nhiều người sử dụng Pháo đầu để ăn Tốt ở giữa, vì họ cho rằng nếu quân Pháo chiếm được giữa thì khả năng thắng sẽ cao. tăng Nhưng nó không phải là một trò chơi rất tốt.

Đồng ý là pháo chiếm trung thì cơ hội thắng sẽ tăng lên, nhưng không nên để pháo chiếm trung ngay từ đầu. Vì ngay khi ta ăn Tốt ở giữa, Pháo của ta đang check Tướng của đối phương lúc này đối phương sẽ chơi Tướng hoặc Tượng. Rồi đến Mã, Pháo… hay tượng thì tùy người chơi.

Nhưng sau nước đi đó, đối phương sẽ lên quân Mã để bắt quân Pháo vừa bắt quân Tốt. Tất nhiên, vào thời điểm đó, Pháo sẽ rút lui trước Tốt ở giữa của mình để bảo vệ khỏi Tốt ở giữa. Nhưng ai là người bảo vệ Trung Sơn? Đây là mã. Bạn có tối đa 2 Mã, tất nhiên bạn không thể dùng 2 Mã để bảo vệ Tốt. Những quân Tốt không nhận được tín dụng lớn như vậy.

• Bạn phải sử dụng 1 quân mã tấn công 

Một trong số các cách chơi cờ tướng khôn ngoan là thường dùng quân mã của mình để ăn cả 2 bên. Chỉ còn 1 chủ cầm đồ. Sau đó, khi quân Mã với quân Tốt ở giữa bị đe dọa bởi Pháo hoặc quân xe, bạn phải sử dụng quân xe của mình để bảo vệ quân Mã. Hãy thử lại ngay bây giờ. Để giữ pháo ở chính giữa, phải kẹp pháo bằng Sĩ, Sĩ bằng Mã, Mã bằng xe để tạo thành chuỗi bảo vệ.

Chỉ vì bạn chỉ dành ô giữa cho pháo nên bạn phải chắt chiu từng mảnh một. Đồng thời, đối phương để bạn phòng thủ trung tâm nhưng có thể điều động quân tấn công tuyến phòng thủ. Và bạn phải dùng xe, mã để giữ pháo. Bạn chắc chắn sẽ thua. Hãy lưu ý đến điều này trong cách chơi cờ tướng của bạn. 

Sớm hay muộn, chuỗi bảo vệ đó sẽ bị phá vỡ (vì không có gì đảm bảo rằng Xe hoặc Mã sẽ ở đó mãi mãi). Và bạn phí quân lúc đầu, Xe và Mã phải nằm yên, còn quân Pháo chỉ lên xuống ở giữa, không làm gì khác. Kẻ thù chỉ cho bạn ở giữa, nhưng khiến xe Mã, Mã và Pháo của bạn gần như tê liệt.

Bằng cách này, bạn sẽ bị dồn vào đường cùng và dần dần thất bại, bên kia không để ý và tính toán kém hơn bạn, vì vậy bạn đã thua. Nói tóm lại, bạn không bao giờ nên bắt đầu bằng cách cho Tốt ở giữa cho Pháo để chiếm vị trí ở giữa. Đừng rơi vào cái bẫy vội vã.

• Cân nhắc kỹ lưỡng những ưu và nhược điểm của hành động đó.

Khi đối phương dùng 1 quân để bảo vệ 2 quận (chẳng hạn như xe chắn pháo theo đường thẳng và hàng ngang bảo vệ Mã) thì hãy dùng 2 quân của bạn để đánh vào 2 quân phòng thủ của đối phương (dùng 2 Xe của bạn nhằm mục đích được bảo vệ bởi pháo và Mã Xe của đối phương).

Cách chơi cờ tướng giỏi là bạn phải suy nghĩ cẩn thận, liệu bên kia có bẫy gì không? Bạn có nhiều hơn quân đội của riêng bạn? Phải chăng đối thủ đang chuẩn bị dàn quân để chặn tướng liên tục? Nếu điều kiện thuận lợi, hãy sử dụng 1 quân bài của bạn để bắt 1 quân tốt được bảo vệ.

Khi không thể nghĩ ra nước đi tấn công phù hợp, hãy tìm cách tăng cường phòng thủ, chẳng hạn như đi Sĩ, tượng sau, hoặc đẩy Tốt lên trước.

Đừng đánh giá thấp Pawn, hãy sử dụng những chiêu thức hợp lý của Pawn. Vì Tốt là nhân tố quan trọng trong tàn cuộc nên đôi khi chúng ta phải dùng Mã để hộ tống Tốt sang sông an toàn.

→ Tham khảo bài viết: Taekwondo là gì? Taekwondo có mấy đai? 5 động tác cơ bản trong Taekwondo

5.2. Cách thức tập luyện để chơi cờ tướng giỏi

Sau khi nắm được luật và các cách chơi cờ tướng, việc tập luyện cũng rất quan trọng nếu bạn muốn trở thành người chiến thắng trong mọi ván cờ. Dưới đây là các cách thức tập luyện để chơi cờ tướng giỏi:

• Cách chơi cờ tướng luôn thắng? trước tiên bạn cần luyện tập thường xuyên. Hãy chơi trung bình 2 ván cờ mỗi ngày. Chú ý sắp xếp thời gian hợp lý, để việc chơi cờ không ảnh hưởng đến công việc khác.
• Khi đấu với kẻ yếu hơn mình, hãy chỉ ra khuyết điểm của họ, vì đây cũng là cách nhắc nhở bản thân về những cạm bẫy. Hãy truyền lại kinh nghiệm của bạn cho họ vì đó cũng là một cách xem lại kinh nghiệm của bản thân. Nếu chúng ta có kinh nghiệm mà không nhìn lại thì một ngày nào đó chúng ta sẽ quên đi những kinh nghiệm đã tích lũy được.
• Không nên chơi nhiều ván liên tiếp hoặc trong thời gian dài với người yếu hơn mình, vì như vậy bạn sẽ không thể chơi tốt và trình độ của bạn sẽ bị tụt xuống.
• Cạnh tranh lâu dài với những người mạnh hơn bạn để nâng cao trình độ của bạn. Nhưng đừng chơi lâu với một cầu thủ thực sự giỏi, anh ta sẽ không dạy chúng ta điều gì cả. Vì khi thua quá nhiều sẽ khiến người chơi rất chán nản và mất tinh thần chiến đấu. Ngoài ra, nếu người chơi đó chỉ chơi với bạn và không cho bạn bất kỳ nước đi nào, trình độ của bạn cũng sẽ không cải thiện được bao nhiêu.
• Cách chơi cờ tướng giỏi là bạn phải đi từ dễ đến khó. Đầu tiên thi đấu với những người cùng tuổi, sau đó là những người lớn hơn bạn khoảng 5 đến 10 tuổi (tất nhiên những người này phải có cờ cao hơn bạn), và đợi cho đến khi trình độ được cải thiện thì hãy tìm những người lớn tuổi hơn để chơi .
• Nếu bạn muốn luyện tập với máy tính, bạn phải đi từ dễ đến khó. Đánh dần dần từ cấp độ thấp lên cấp độ cao.
• Nói tóm lại, bạn không nên chơi với người yếu hơn hoặc mạnh hơn mình trong một khoảng thời gian dài (tức là ngày này qua ngày khác).
• Gặp khó khăn mà không biết giải quyết thì phải làm thế nào? Bạn bật máy tính, mở chương trình cờ tướng, điều chỉnh mức độ mạnh nhất, sắp xếp các quân cờ đó theo thế khó mà bạn muốn biết. Cách máy tính thắng bạn chính là cách bạn phá đảo trò chơi.

→ Tham khảo bài viết: Tổng hợp: Các loại võ thuật phổ biến đang có tại Việt Nam

Đây là những cách chơi cờ tướng giỏi cho người mới bắt đầu tìm hiểu. Nếu bạn đam mê bộ môn này. Mong rằng qua những chia sẻ này, bạn có thể giành chiến thắng trong cờ tướng. Chúc may mắn.